آسانسور کششی

آسانسور کششی نوعی از انواع اسانسور ها می باشد که امروزه در بین عموم بسیار رایج است . آسانسور های کششی توسط نیروی محرکه و سیم بکسل ها به حرکت در می آیند . آسانسور کششی از قدیمی ترین نوع آسانسور ها است و به دلیل قابلیت های خوب و زیادی که از خود به نمایش گذاشته است به عنوان یکی از پر استفاده ترین و پر کاربرد ترین نوع آسانسورها تبدیل شده است .

تاریخچه

اولین آسانسور کششی توسط فردی به نام آلیشا اوتیس اختراع شد . اختراع اوتیس به شکل امروزی تر به همراه یک ترمز ایمنی است ؛ که مانند تمامی اسانسور های کششی حال حاضر است . آسانسور های کششی همانند تمامی آسانسور های دیگر دارای کابین ، وزنه ، نیروی محرکه ، سیم بکسل آسانسور ، تابلو فرمان و … است .

نحوه کارکرد آسانسور کششی

اساس کار آسانسور کششی به واسطه اصطکاک ایجاد شده بین سیم بکسل و فلکه کششی آسانسور است . و همچنین طراحی آسانسور به گونه ای است که تعادل را بین کابین آسانسور و وزنه حفظ می کند . و موجب حرکت به سمت بالا و پایین آسانسور می شود و به این شکل انرژی کمتری صرف می کند .

انواع آسانسور کششی

به طور کلی اسانسور های کششی را می توانیم به دو دسته طراحی و تقسیم کنیم :

  • آسانسور کششی  Geared
  • آسانسور کششی  Gearless

آسانسور کششی Geared

آسانسور کششی  Geared ( گیربکس دار ) ، همان طور که از نام آن پیداست به آسانسوری گفته می شود که دارای گیربکس است و به موتور متصل است .حداکثر وزنی که آسانسورهای گیربکس می‌توانند متحمل شوند حدود ۱۳۶۰۰ کیلوگرم است . ( وزن کابین + وزن افراد داخل کابین ) همچنین ناگفته نماند که هزینه‌ نصب  اسانسورهای گیربکس دار به نسبت اسانسور گیرلس کمتر است . اسانسور های کششی گیربکس دار برای ساختمان های کوتاه و نیمه مرتفع مناسب است زیرا نهایتا تا ارتفاع ۷۶ متر را می توانند طی کنند .

آسانسور کششی Gearless

اسانسور های کششی گیرلس خود به دو بخش تقسیم می شوند : MRL  و MR

در آسانسور کششی گیرلس که به معنای عدم وجود گیربکس است ، از هیچ گونه گیربکسی استفاده نمی شود . این آسانسورها توانایی و قدرت حرکت تا سرعت ۱۷ متر بر ثانیه را دارند . استفاده از آسانسور کششی گیرلس یا بدون گیربکس مناسب برای ساختمان های مرتفع است .در این نوع آسانسور سیم بکسل به بالای کابین آسانسور متصل می شود و سر دیگر سیم بکسل نیز به منظور حفظ تعادل و هم چنین ایجاد حرکت به وزنه تعادل وصل شده است .این نوع آسانسورها هزینه اولیه نصب و راه اندازی بالایی دارند لیکن هزینه نگهداری آن ها متوسط است . آسانسور گیرلس ، به دلیل مجهز بودن به سیستم vvvf  یا همان 3vf ( variable voltage variable frequency  ) مقدار انرژی مصرفی آن به مراتب ، نسبت به اسانسور های گیربکسی پایین تر و سیستم کارا تری دارد .

آسانسور roomless یا MRL

این نوع اسانسور ها به طور معمول جزو اسانسورهای کششی محسوب می شوند . و موتور این مدل آسانسورها از نوع  گیرلس است که جایگزین بسیار مناسبی برای موتورهای گیربکسی می باشد .اسانسورهای روملس ، آسانسورهای بدون موتورخانه نام دارند و برای مکان هایی که با محدودیت فضا برای نصب آسانسور مواجه هستند ، بهترین گزینه می باشند .

موتور آسانسور کششی روملس در داخل چاهک قرار دارد ؛ آسانسور روملس جایگزین مناسبی برای آسانسور های قدیمی و سنتی به حساب می آید . عدم نیاز به موتورخانه ، کاهش چشمگیر مصرف برق ، نصب سریع آسانسور ، کم حجم بودن قطعات و لوازم ، صدای ترمز خیلی کم و سازگاری با محیط زیست از مزایای این آسانسور ها به حساب می آید .

اجزای اسانسور کششی

اجزای آسانسور کششی

تابلو فرمان (controller ) ، موتور (machine) ، گاورنر (governor) ، سیم بکسل (ropes) ، کفشک راهنما (roller guide) ، برد سردر (door operator) ، کابین (car) و درب کابین (car door) ، ورودی طبقه آسانسور (hoist way entrance) ، ریل راهنمای کابین (car guide rails) ، کابل‌های تراولینگ (traveling cables) ، ضربه گیر کابین (car buffer) ، فلکه گاورنر ته چاه (governor tension sheave) ، ضربه گیر قاب وزنه (counterweight buffer) ، ریل راهنمای قاب وزنه (counterweight guide rails) ، قاب وزنه (counterweight) و پاراشوت (car safety device) از مهمترین اجزا آسانسور کششی هستند .

مزایای آسانسور کششی

همان طور که پیش تر گفته شد ؛ آسانسورهای کششی رایج ترین و متداول ترین نوع اسانسورها هستد که در ساختمان ها استفاده می شوند و همین امر سبب می شود مزایای چشمگیری نسبت به سایر اسانسورها داشته باشد . از دیگر مزایای این آسانسور می توان به موارد زیر اشاره کرد :

  • کیفیت حرکتی و سرعت بالا ، نرم و بدون لرزش و شوک حرکتی
  • کاهش استهلاک قطعات و لوازم به ویژه ترمز موتور ، که در سیستم دو سرعته نقش اساسی در استپ کابین دارد اما در سیستم 3vf خیر
  • افزایش و طول عمر مفید قطعات از جمله موتور گیربکس و سیستم تابلو فرمان
  • کاهش صدای آسانسور
  • کاهش قابل ملاحظه و چشمگیر مصرف انرژی و برق
  • عدم محدودیت در انتخاب سرعت و ظرفیت
  • مناسب ساختمان های مرتفع

معایب آسانسور کششی

همچنین در کنار تمامی مزایای این نوع اسانسورها معایبی نیز وجود دارد . از معایب اسانسور کششی می توان به : قیمت بالاتر نسبت به سایر آسانسورها ، میزان فضای مورد نیاز برای نصب آسانسور کششی نسبت به سایر آسانسورها بیشتر است و نصب و تعمیر و نگهداری دشوارتر و … اشاره کرد .

مقایسه آسانسور کششی با هیدرولیک

  • سرعت حرکت اسانسور : آسانسور کششی سرعت بیشتری نسبت به آسانسور هیدرولیک دارد .
  • ارتفاع ساختمان : اسانسور کششی برای ساختمان هایی با ارتفاع بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و آسانسور هیدرولیک برای ساختمان های کوتاه و کم تردد تر . 
  • میزان فضای مورد نیاز برای نصب آسانسور : این مورد برای ساختمان هایی که با محدودیت در نصب آسانسور مواجه هستند حائز اهمیت است . آسانسور کششی فضای بیشتری برای نصب نسبت به آسانسور هیدرولیک نیاز دارد.
  • قیمت : قیمت آسانسورهای کششی نسبت به قیمت آسانسورهای هیدرولیک بالاتر است .
  • تعمیر و نگهداری : از جمله مواردی مهمی است که باید با آینده نگری کامل به آن نگاه کرد . تعمیر و نگهداری در آسانسورهای کششی نسبت به آسانسورهای هیدرولیک هزینه زیاد تر و دشواری بیشتری دارد . 

+ نکته : موارد فوق را نمی توان دلیلی بر بهتر بودن و یا بدتر بودن یکی از این دو نوع اسانسور دانست ؛ و بایستی با در نظر گرفتن بودجه خود ، شرایط ساختمان و … بهترین نوع آسانسور را برای ساختمان خود برگزینیم .

کاربرد آسانسور کششی

آسانسور کششی به دلیل سرعت بیشتر و قابلیت نصب در ساختمان های مرتفع ، برای برج‌ها و ساختمان‌های بلند و نیمه بلند استفاده های زیادی دارند . همچنین برای سازه‌هایی که در عمق زیاد زمین رفته و به صورت زیرزمینی احداث می‌شوند ، نیز مورد استفاده قرار می گیرند . سرعت بیشتر آسانسور زمانی که تعداد طبقات زیاد است مسئله بسیار مهمی است . همچنین بهتر است برای ساختمان های کوتاه و ساختمان های پر تردد از آسانسورهای هیدرولیکی که قدرت حمل بار بیشتر و تعمیر و نگهداری ساده‌ تری دارند استفاده شود .

اصلاح ضریب قدرت (CosΦ)

اختلاف فاز بین ولتاژ (v) و جریان (i) که عمدتا جریان عقب تر از ولتاژ است ، باعث به وجود آمدن توان راکتیو می شود و بازگشت این توان غیر مفید به شبکه برق مصرفی می گردد . درنتیجه این مسئله باعث کاهش توان موتور می شود . در سیستم های 3vf  به خاطر هم سو شدن ولتاژهای AC به DC و هم فاز شدن جریان و ولتاژ ، توان راکتیو به حداقل مقدار خود می رسد . و با توجه به این که توان موتور نسبت مستقیم با ضریب اصلاح قدرت دارد ؛ هر چه ضریب به عدد یک نزدیک تر باشد در نتیجه مقدار توان اکتیو نیز بیشتر خواهد شد .

آسانسور های 3vf

درایو یا همان Inverter های با کیفیت موجود در بازار ، که دارای قابلیت اجرای سیستم 3vf  هستند . 

عبارت اند از : Yaskawa ، Danfoss ، Toshiba ، Gefran ، LG ، ZIEHL ABEGG ، rich ، KEB و …

سوالات متداول

+ چرا موتورهای 3vf نسبت به موتورهای دو سرعته ارزان تر هستند ؟

موتورهای دوسرعته همان طور که از نامشان مشخص است دارای دو سیم پیچ برای دو سرعت مختلف می باشند . از سیم پیچ نیم متر بر ثانیه جهت استپ و توقف استفاده می گردد . ( معمولا سرعت سیم پیچ اول یک متر بر ثانیه و سیم پیچ دوم نیم متر برثانیه است )

سیم پیچ اول : U,V,W

سیم پیچ دوم :      U1,V1,W1

اما موتورهای 3vf  تنها دارای یک سیم پیچ می باشند ، بنابراین این مسئله باعث گران تر شدن موتورهای دوسرعته می شود . البته این مقایسه هنگامی درست است که موتور 3vf به انکدر مجهز نباشد تا قیمت آن افزایش پیدا کند .

+ تفاوت سیستم  Close Loop و Open Loop در آسانسورهای 3vf چیست ؟

سیستم Close loop به آسانسور 3vf ای گفته می شود که موتور حتما از نوع 3vf بوده و دارای Encoder باشد . وظیفه Encoder ارسال پالس های حرکت کابین به تابلو فرمان جهت اطلاع Inverter از مکان و سرعت دقیق کابین می باشد . Encoder به ازای یک دور چرخش موتور یک پالس به Inverter ارسال می کند . همچنین وظیفه Inverter ؛ پردازش ، تحلیل و گزینش بهترین نوع حرکت برای موتور می باشد . اما در سیستم های Open Loop موتور فاقد encoder بوده و بنابراین می توان از موتورهای دوسرعته نیز در این سیستم استفاده کرد . در مقایسه حرکت بین این دو سیستم کاملا بدیهی است که حرکت کابین در سیستم Close Loop کاملا نرم تر و دقیق تر می باشد .

+ در حالت کلی هزینه های یک آسانسور 3vf بالا تر است یا آسانسورهای دوسرعته ؟

به طور کل به دلیل وجود سیستم inverter ، آسانسور های 3vf در نصب اولیه گران تر هستند ، اما با توجه به مطالب فوق و همچنین افزایش نرخ برق می توان نتیجه گرفت در بازه زمانی چند ماهه ، آسانسور چه در مورد نرخ های برق و چه در مورد سرویس و نگهداری و کیفیت ، نسبت به آسانسور 3vf دوسرعته ارزان تر می باشد . لذا پیشنهاد می شود در صورت امکان از این سیستم استفاده نمایید .